10 μυστικά για την καλλιέργεια του κολοκυθιού (+video)

Κολοκύθι, ένα από τα δημοφιλέστερα και πιο νόστιμα λαχανικά που φυτεύουμε την ανοιξιάτικη περίοδο και συγκομίζουμε μέσα στο καλοκαίρι. Η καλλιέργεια του κολοκυθιού ανήκει στην ίδια οικογένεια φυτών με το αγγούρι, το πεπόνι και το καρπούζι με τα οποία μοιράζεται παρόμοια χαρακτηριστικά.

Τα κολοκύθια τρώγονται βραστά, ψητά και τηγανητά και αποτελούν βασικό συστατικό για πολλές αγαπημένες συνταγές καλοκαιρινών φαγητών όπως η κολοκυθόπιτα, το μπριάμ και τα γεμιστά. Διαθέτουν σημαντική θρεπτική αξία, λίγες θερμίδες και υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνες κάλιο και ασβέστιο.

Η καλλιέργεια του κολοκυθιού θεωρείται αρκετά εύκολη. Την προτείνουμε ανεπιφύλακτα σε πρωτάρηδες καλλιεργητές, καθώς δίνει πλούσια παραγωγή και αρκετά γρήγορα. Ακόμη κι αν δε διαθέτουμε κήπο, μπορούμε να φυτέψουμε κολοκύθια σε γλάστρα στο μπαλκόνι. Ας δούμε αναλυτικά, τι φροντίδα χρειάζεται η καλλιέργεια της κολοκυθιάς για να απολαμβάνουμε τα πιο νόστιμα κολοκύθια από τον κήπο μας.

1. Τι ποικιλίες κολοκυθιού επιλέγουμε να φυτέψουμε;

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες κολοκυθιού ντόπιες, παραδοσιακές, καθώς και ξένες για να καλλιεργήσουμε στον κήπο μας. Είναι σημαντικό να διατηρούμε δικό μας σπόρο κολοκυθιού, ώστε να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας που καλλιεργούμε.

Επιλέγουμε διαφορετικές ποικιλίες ανάλογα με την πρωιμότητα της φύτευσης του κολοκυθιού που έχουν δοκιμαστεί στις τοπικές συνθήκες και μας εξασφαλίζουν καλή ανάπτυξη και ποιοτική παραγωγή. Δημοφιλής ποικιλία είναι το κομπολόκυθο που δίνει πρώιμη παραγωγή στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές του καλοκαιριού. Αρκετοί παραγωγοί επιλέγουν υβρίδια κολοκυθιού που είναι ανθεκτικά σε ιώσεις την περίοδο του καλοκαιριού αν και δεν μπορούμε να κρατήσουν σπόρο για την επόμενη χρονιά.

Ανάλογα το σχήμα και το χρώμα, μπορούμε να καλλιεργήσουμε κολοκύθια κυλινδρικού σχήματος ή σε σχήμα μπουκάλι, με διαφορετικές διαβαθμίσεις του πράσινου από ανοιχτό μέχρι σκούρο χρώμα. Kαποιες ποικιλίες κολοκυθιού έχουν θαμνώδη ανάπτυξη, ενώ κάποιες άλλες ποικιλίες κολοκυθιού έρπουν στο έδαφος.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον και ιδιαίτερη γεύση έχει το στρογγυλό κολοκύθι, γνωστό και ως ποικιλία κολοκυθιού Σαντορίνης, κατάλληλο για γεμιστά και για τηγανητές ροδέλες. Κι αν προτιμάμε τους κολοκυθοανθούς, υπάρχουν ειδικές ποικιλίες κολοκυθιού που καλλιεργούνται για την παραγωγή ανθέων, οι οποίες παράγουν πλήθος λουλουδιών και ελάχιστα κολοκύθια.

Επίσης, η γλυκοκολοκύθα, στρογγυλή ή μακρόστενη που χρησιμοποιούμε για την παρασκευή κολοκυθόπιτας, καθώς και ποικιλίες κολοκυθιού που παράγουν μικρά διακοσμητικά καλλωπιστικά κολοκύθια.

Να μην ξεχάσουμε και το κολοκύθι λούφα, ένα εντυπωσιακό είδος κολοκυθιού που μας δίνει το φυτικό σφουγγάρι και τη νεροκολοκύθα που παράγει τα γνωστά φλασκιά.

2. Ποια εποχή φυτεύουμε τα κολοκύθια στον κήπο μας;

Η πρώιμη φύτευση της κολοκυθιάς γίνεται στην αρχή της άνοιξης με έτοιμα φυτά που έχουμε προμηθευτεί από φυτώριο ή που ετοιμάζουμε μόνοι μας στα τέλη του χειμώνα σε ειδικό σπορείο. Αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε κολοκύθια στα τέλη της άνοιξης, μπορούμε να φυτέψουμε τον σπόρο του κολοκυθιού απευθείας στο έδαφος, καθώς την περίοδο αυτή η θερμοκρασία του εδάφους είναι κατάλληλη για να φυτρώσει ο σπόρος.

Πριν τη φύτευση των νεαρών φυτών κολοκυθιού στο έδαφος, ενσωματώνουμε στις θέσεις φύτευσης οργανική ουσία με τη μορφή κομπόστ, χωνεμένης κοπριάς και βιολογικού λιπάσματος για τον εμπλουτισμό του χώματος με θρεπτικά συστατικά.

3. Σε τι αποστάσεις φυτεύουμε τα κολοκύθια;

Οι ιδανικές αποστάσεις φύτευσης του κολοκυθιού είναι ανά 70-100 εκατοστά μεταξύ των θέσεων φύτευσης και 100-140 εκατοστά μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Αποφεύγουμε τις πυκνές φυτεύσεις, προκειμένου να έχουμε καλύτερο αερισμό και φωτισμό των φυτών, μειώνοντας με αυτό τον τρόπο την πιθανότητα ανάπτυξης μυκητολογικών και εντομολογικών ασθενειών.

Αν διαθέτουμε πολύ μικρό κήπο, μπορούμε να συγκαλλιεργήσουμε τα κολοκύθια, με πεπονιές, με αναρριχώμενες ποικιλίες φασολιάς καθώς και με καλαμπόκια. Με τη συγκαλλιέργεια λαχανικών, γίνεται πυκνότερη φύτευση των φυτών που συνυπάρχουν και αναπτύσσονται εξοικονομώντας χώρο, νερό και θρεπτικά στοιχεία.

Κατά τη φύτευση της κολοκυθιάς, πολύ σημαντικό πρόβλημα είναι τα ανεπιθύμητα αγριόχορτα, τα ζιζάνια. Ένας πρακτικός τρόπος για να περιορίσουμε τα αγριόχορτα που φυτρώνουν στον κήπο είναι να τοποθετήσουμε γεωύφασμα, νάιλον, ή κάποιο άλλο μέσο εδαφοκάλυψης όπως προτείνουμε στο σχετικό άρθρο μας.

4. Πώς καλλιεργούμε κολοκύθια σε γλάστρα;

Το φυτό του κολοκυθιού αναπτύσσει πολλούς βλαστούς και πυκνό φύλλωμα και θα χρειαστεί αρκετά μεγάλη στρογγυλή γλάστρα, διαμέτρου 40-50 εκατοστά για να το φυτέψουμε. Επιλέγουμε μια ηλιοφανή θέση στο μπαλκόνι για να τοποθετήσουμε τη γλάστρα της κολοκυθιάς, σχετικά προφυλαγμένη από ανέμους με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό.

Για τη φύτευση του κολοκυθιού σε γλάστρα, επιλέγουμε ειδικό φυτόχωμα για λαχανικά, εμπλουτισμένο σε θρεπτικά συστατικά. Στη βάση της γλάστρας τοποθετούμε ένα λεπτό στρώμα από χαλίκια ή βότσαλα για να πετύχουμε καλύτερη αποστράγγιση.

5. Πόσο συχνά θέλει πότισμα η καλλιέργεια του κολοκυθιού;

Η κολοκυθιά είναι σχετικά απαιτητική σε νερό για να έχει καλή ανάπτυξη και πλούσια παραγωγή. Συγκεκριμένα, οι κολοκυθιές χρειάζονται πότισμα κάθε δυο μέρες την περίοδο της άνοιξης, ενώ τη ζεστή περίοδο του καλοκαιριού μπορεί να χρειαστούν πότισμα και κάθε μέρα, ώστε το χώμα να διατηρείται υγρό.

Κατάλληλο σύστημα άρδευσης για το πότισμα της κολοκυθιάς είναι το σύστημα άρδευσης με σταγόνες που είναι πιο αποτελεσματικό για ομοιόμορφο πότισμα και παράλληλα πιο ωφέλιμο περιβαλλοντικά καθώς κάνουμε εξοικονόμηση νερού.. Η υπερβολική ποσότητα νερού, καθώς και η διαβροχή του φυλλώματος του φυού, κατά το πότισμα, συντελεί στην εμφάνιση ασθενειών, με πιο συνηθισμένο το ωίδιο της κολοκυθιάς.

6. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στα κολοκύθια;

Η λίπανση είναι βασική καλλιεργητική εργασία για την κολοκυθιά καθώς χρειάζεται αρκετά θρεπτικά στοιχεία και λίπασμα για να έχει καλή παραγωγή. Προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα που περιέχει άζωτο, φώσφορο και κάλιο μία φορά το μήνα, στις κολοκυθιές μας για να βοηθήσουμε την ευρωστία, την βλαστική ανάπτυξη των φυτών, την ανθοφορία και την καρποφορία τους.

Πρέπει να σημειώσουμε πως η υπερβολική προσθήκη λιπάσματος αζώτου μπορεί να προκαλέσει αρνητικά συντελέσει αρνητικά στην καρποφορία της κολοκυθιάς μειωμένη ανάπτυξη καρπών και ευαισθησία στην ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών.

7. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια του κολοκυθιού;

Για την οικολογική φυτοπροστασία του κολοκυθιού, σκονίζουμε με θειάφι γύρω από τη ρίζα, καθώς και πάνω στα φύλλα για προστασία από μυκητολογικές ασθένειες, όπως το ωίδιο που προκαλεί άσπρισμα στα φύλλα και από τον τετράνυχο, το μικρό αραχνάκι που ξεραίνει το φύλλωμα σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών.

Για να τα προστατέψουμε τις κολοκυθιές μας από τα έντομα που τις προσβάλλουν, χρησιμοποιούμε βιολογικό σκεύασμα αλάτων καλίου λιπαρών οξέων που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Με αυτούς τους τρόπους, αντιμετωπίζουμε προληπτικά τη μελίγκρα (αφίδες) και τον αλευρώδη που προσβάλλει το φύλλωμα του κολοκυθιού και δημιουργεί χαρακτηριστικά μελιτώματα.

Εναλλακτικά, για την προληπτική αντιμετώπιση των εντόμων, ψεκάζουμε τα φυτά κάθε βδομάδα με αυτοσχέδιο σκεύασμα που φτιάχνουμε διαλύοντας μία κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι και μία κουταλιά του γλυκού οινόπνευμα σε ένα λίτρο νερό.

8. Γιατί κιτρινίζουν τα κολοκύθια;

Πολλές φορές παρατηρούμε τα κολοκύθια να κιτρινίζουν, να μην μεγαλώνουν και να παραμένουν μικρά. Το κιτρίνισμα στα κολοκύθια μπορεί να οφείλεται σε υπερβολική υγρασία λόγω συχνού ποτίσματος και σε προσβολή από την ασθένεια του ωιδίου.

Βέβαια, τα κολοκύθια μπορεί να κιτρινίσουν και από άλλα αίτια όπως λόγω έλλειψης ασβεστίου στο χώμα ή λόγω έλλειψης λιπάσματος αζώτου. Σε αυτή τις περιπτώσεις, προσθέτουμε στα φυτά μας βιολογικό λίπασμα ασβεστίου ή βιολογικό λίπασμα αζώτου για να διορθώσουμε το πρόβλημα.

9. Πότε συγκομίζουμε τα κολοκύθια;

Η συγκομιδή του κολοκυθιού ξεκινά συνήθως 2 μήνες μετά τη φύτευση και διαρκεί 2-3 μήνες ανάλογα την ποικιλία του κολοκυθιού. Το κολοκύθι είναι έτοιμο για να το κόψουμε όταν φθάσει σε μήκος 10-15 εκατοστών και πρέπει να κόβεται με τμήμα του ποδίσκου, προκειμένου να διατηρείται φρέσκο και δροσερό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Επειδή ο καρπός του κολοκυθιού μεγαλώνει πολύ γρήγορα, ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού, η συγκομιδή πρέπει να γίνεται τουλάχιστον κάθε δυο μέρες, κατά τις πρωινές ώρες, για να μπορέσουμε να απολαμβάνουμε δροσερούς και τραγανούς καρπούς. Αν τα αφήσουμε τα κολοκύθια, γίνονται πολύ μεγάλα και είναι κατάλληλα περισσότερο για κολοκυθόπιτες και για τηγάνισμα.

10. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια κολοκυθιού

 Εκτός από τα κολοκύθια, μπορούμε να συγκομίσουμε και τα άνθη του φυτού της κολοκυθιάς, τα οποία αμέσως μετά το κόψιμο, πρέπει να μπαίνει ο ποδίσκος τους στο νερό για να διατηρούνται μέχρι να τους μαγειρέψουμε. Οι κολοκυθοανθοί έχουν ξεχωριστή γεύση και μπορούμε να τους απολαύσουμε σε μοναδικές συνταγές γεμιστούς με ρύζι ή τηγανητούς.

Εκτός όμως από τα άνθη της κολοκυθιάς, σε μερικές ποικιλίες κολοκυθιάς τρώγονται βραστοί οι τρυφεροί βλαστοί της. Οι τρυφεροί βλαστοί της κολοκυθιάς που τρώγονται, ονομάζονται σε διάφορες περιοχές της χώρας κολοκυθοκορφάδες.