Τι είναι η οργανική ουσία του εδάφους και τι προσφέρει στα φυτά

Τι εννοούμε όταν μιλάμε για οργανική ουσία στο έδαφος;

Πολλές φορές έχουμε ακούσει ότι πριν ρίξουμε σπόρους στο χώμα και πριν προχωρήσουμε στη φύτευση του κήπου, πρέπει να ενσωματώνουμε οργανική ουσία στο έδαφος για να έχουμε ζωηρή ανάπτυξη των φυτών και να εξασφαλίσουμε καλή καρποφορία.

Είναι γεγονός ότι η βελτίωση του εδάφους πριν τη φύτευση και η σωστή προετοιμασία του εδάφους για καλλιέργεια, μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε το ιδανικό περιβάλλον για να αναπτυχθούν τα φυτά μας.

Η οργανική ουσία αποτελεί ένα από τα 4 κύρια συστατικά σε κάθε έδαφος μαζί με το νερό, τον αέρα και το ανόργανο μέρος.

Με απλά λόγια, η οργανική ουσία είναι ένα φυσικό λίπασμα που παράλληλα έχει την ιδιότητα να βελτιώνει τις φυσικές ιδιότητες του εδάφους για καλύτερη απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από τα φυτά.

Η προσθήκη οργανικής ουσίας είναι ένας οικολογικός τρόπος για να εμπλουτίσουμε το έδαφος και να δώσουμε θρεπτικά συστατικά στα φυτά, γεγονός που την καθιστά υπερπολύτιμη στη βιολογική γεωργία.

Και σε συμβατικές καλλιέργειες ωστόσο, η οργανική ουσία βελτιώνει την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών που προστίθενται με το λίπασμα, ενισχύει τη συγκράτηση νερού και συμβάλλει στον καλύτερο αερισμό του εδάφους.

Η ενσωμάτωση οργανικής ουσίας είναι ευεργετική για όλα τα είδη καλλιεργειών, από τα λαχανικά και τα καρποφόρα δέντρα που έχουμε στον κήπο μέχρι τα καλλωπιστικά φυτά και τα αρωματικά φυτά που έχουμε στην αυλή και το μπαλκόνι μας.

Ας δούμε αναλυτικά τι είναι η οργανική ουσία, πώς μπορούμε να αυξήσουμε την οργανική ουσία στο έδαφος και ποια πλεονεκτήματα προσφέρει στην καλλιέργεια.

1. Τι είναι η οργανική ουσία και πώς δημιουργείται;

Η οργανική ουσία είναι το υλικό που προέρχεται από την αποσύνθεση φυτών, ζωικών υπολειμμάτων και μικροοργανισμών που υπάρχουν στην επιφάνεια του εδάφους και μέσα στο χώμα.

To τελικό προϊόν της αποσύνθεσης της οργανικής ουσίας ονομάζεται χούμος, γι’ αυτό τις περισσότερες φορές όταν μιλάμε για οργανική ουσία και χούμο συνήθως αναφερόμαστε στο ίδιο πράγμα.

Η περιεκτικότητα ενός εδάφους σε οργανική ουσία αποτελεί βασική ένδειξη της γονιμότητας του, της ικανότητας δηλαδή του εδάφους να παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών.

Η ποιότητα και η σύσταση της οργανικής ουσίας σε θρεπτικά στοιχεία, εξαρτάται από το είδος των φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων που περιέχει.

Η αποσύνθεση της οργανικής ουσίας γίνεται με την βοήθεια μικροοργανισμών όπως μύκητες και βακτήρια, καθώς και με τους γαιοσκώληκες, τους πολύτιμους εργάτες του εδάφους.

2. Τι προσφέρει η οργανική ουσία στα φυτά και στο έδαφος;

Η οργανική ουσία είναι απαραίτητη για τη βελτίωση των φυσικών ιδιοτήτων του εδάφους και για τα φυτά, καθώς προσφέρει τα εξής πλεονεκτήματα:

• Ενισχύει διαρκώς τα φυτά με θρεπτικά στοιχεία λειτουργώντας ως ένα φυσικό λίπασμα.
• Βελτιώνει τη δομή του εδάφους, καθώς κάνει το χώμα πιο αφράτο, ενώ παράλληλα το προστατεύει από διάβρωση λόγω ανέμων ή έντονων βροχοπτώσεων.
• Δημιουργεί συνθήκες καλύτερου αερισμού στο χώμα και έτσι συντελεί στην καλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος.
• Βοηθάει στην απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους από τα φυτά. Τα θρεπτικά στοιχεία πολλές φορές βρίσκονται στο χώμα και λόγω χαμηλού ή υψηλού pH δύσκολα αφομοιώνονται από τα φυτά.
• Βελτιώνει τη συγκράτηση υγρασίας στο χώμα και την αξιοποίηση της από το ριζικό σύστημα των φυτών.

3. Πώς μπορούμε να αυξήσουμε την οργανική ουσία στο έδαφος;

Ο εμπλουτισμός του εδάφους με οργανική ουσία μπορεί να γίνει με τρεις βασικούς τρόπους: α) με την προσθήκη κομπόστ, β) με την ενσωμάτωση κοπριάς και γ) με τη χλωρή λίπανση.

α) Προσθήκη κομπόστ

Το έτοιμο κομπόστ περιέχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και αποτελεί ιδανικό συμπλήρωμα για το χώμα του κήπου μας κατά τη φύτευση. Μπορούμε να φτιάξουμε δικό μας κομπόστ στο σπίτι, χρησιμοποιώντας κατάλληλα υλικά για κομπόστ όπως φυτικά υπολείμματα της κουζίνας, καθώς και φυτικό υλικό από τα κλαδέματα των φυτών και των δέντρων του κήπου μας. Το κομπόστ έχει εξαιρετικές εδαφοβελτιωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στον κήπο και σε γλάστρες στο μπαλκόνι ως φυσικό λίπασμα.

β) Ενσωμάτωση κοπριάς

Η κοπριά των ζώων εκτός από εξαιρετικό λίπασμα που χρησιμοποιείται παραδοσιακά σε όλες τις καλλιέργειες, είναι επίσης μία σημαντική πηγή οργανικής ουσίας για το έδαφος. Η κοπριά προσφέρει θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών και λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε οργανική ουσία βοηθά στη βελτίωση των φυσικών χαρακτηριστικών του εδάφους. Αυξάνει τη συγκράτηση νερού, βοηθώντας παράλληλα στον καλύτερο αερισμό του χώματος και στην αποστράγγιση.

γ) Χλωρή λίπανση

Χλωρά λίπανση είναι η καλλιέργεια συγκεκριμένων φυτών και η ενσωμάτωση τους στο έδαφος κατά την περίοδο άνθιση τους. Με αυτό τον τρόπο, αυξάνουμε σταδιακά το ποσοστό της οργανικής ουσίας στο έδαφος, ενώ παράλληλα ενισχύουμε το χώμα με αρκετά θρεπτικά συστατικά. Η μέθοδος της χλωρής λίπανση είναι βασικό κομμάτι υλοποίησης της αμειψισποράς, δηλαδή της εναλλαγής καλλιεργειών, και χρησιμοποιείται για να εμπλουτίσουμε με οργανική ουσία εξαντλημένα εδάφη, ύστερα από συνεχή εντατική καλλιέργεια.

4. Πως μπορούμε να μετρήσουμε την οργανική ουσία στο χώμα;

Η περιεκτικότητα του κήπου ή του χωραφιού μας σε οργανική ουσία είναι μία βασική ένδειξη για να προσδιορίσουμε πόσο γόνιμο είναι και να δούμε πώς μπορούμε να βελτιώσουμε το έδαφος μας.

Η μέτρηση της περιεκτικότητας σε οργανική ουσία στο χώμα μπορεί να γίνει με ακρίβεια πραγματοποιώντας ανάλυση έδαφους κατά την οποία παράλληλα προσδιορίζουμε την περιεκτικότητα σε αρκετά θρεπτικά στοιχεία όπως το άζωτο, ο φώσφορος, το κάλιο, το μαγνήσιο, το ασβέστιο καθώς και σε μικροστοιχεία όπως ο σίδηρος, το βόριο και ο ψευδάργυρος.

Σε εμπειρικό επίπεδο, μπορούμε να κάνουμε μία σχετική εκτίμηση για την περιεκτικότητα του χώματος του κήπου μας σε οργανική ουσία ακολουθώντας κάποιους βασικούς κανόνες. Συγκεκριμένα, όσο πιο αμμώδες είναι ένα έδαφος τόσο μικρότερη περιεκτικότητα σε οργανική ουσία έχει σε σχέση με τα πιο συνεκτικά εδάφη. Όσο πιο σκουρόχρωμο, δηλαδή σκούρο καφέ ή μαύρο είναι ένα έδαφος, τόσο πιο πιθανό είναι να έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε οργανική ουσία από ανοιχτόχρωμα εδάφη με κίτρινο ή κόκκινο χρώμα.

5. Κι ένα μυστικό για την οργανική ουσία

Τα δάση περιέχουν μεγάλο ποσοστό οργανικής ουσίας σε σχέση με τα καλλιεργούμενα εδάφη λόγω της μακροχρόνιας αποσύνθεσης διαφόρων φυτικών υπολειμμάτων, όπως των φύλλα που πέφτουν. Η φυσική αυτή διεργασία επιτρέπει στα φυτά και τα δέντρα του δάσους να αναπτύσσονται χωρίς την ανάγκη για προσθήκη λιπάσματος.