11 μυστικά για φύτευση και καλλιέργεια κρεμμυδιού

Κρεμμύδι, το αγαπημένο λαχανικό που χρησιμοποιούμε στην κουζίνα μας καθημερινά. Το κρεμμύδι καλλιεργείται για τον νόστιμο υπόγειο βολβό του, το γνωστό ξερό κρεμμύδι, και για το πράσινο φύλλωμα του που ονομάζουμε χλωρό κρεμμύδι.

Το κρεμμύδι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μεσογειακής κουζίνας, δίνοντας ιδιαίτερο άρωμα και μοναδική πικάντικη γεύση σε σαλάτες, σε πίτες και στο φαγητό. Διαθέτει σημαντική διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσιο σε μέταλλα, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες και έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Η καλλιέργεια του κρεμμυδιού είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη χώρα μας. Το κρεμμύδι καλλιεργείται στον κήπο, καθώς επίσης σε γλάστρες και ζαρντινιέρες στο μπαλκόνι. Μπορεί να φυτευτεί εύκολα ακόμα και ανάμεσα σε άλλα κηπευτικά ως συγκαλλιέργεια.

Ας δούμε τις σημαντικότερες συμβουλές για να καλλιεργήσουμε κρεμμύδια και να τα απολαμβάνουμε φρέσκα ή ξερά σε σαλάτες και υπέροχες συνταγές μαγειρικής.

1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες κρεμμυδιού για να φυτέψουμε;

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες κρεμμυδιού ανάλογα με το σχήμα του βολβού, το χρώμα, το μέγεθος, καθώς και τη γεύση. Ποικιλίες κρεμμυδιού που δίνουν μεγάλα ή μικρά κρεμμύδια, γλυκά ή καυτερά και ποικιλίες κρεμμυδιού με στενόμακρο ή στρογγυλο σχήμα βολβού.

Ανάλογα το χρώμα του φλοιού και της σάρκας του κρεμμυδιού, θα συναντήσουμε λευκές, κίτρινες και κόκκινες (μωβ) ποικιλίες. Άλλες ποικιλίες κρεμμυδιού είναι κατάλληλες για φθινοπωρινή φύτευση και άλλες κατάλληλες για ανοιξιάτικη φύτευση.

Γνωστές παραδοσιακές ντόπιες ποικιλίες κρεμμυδιού είναι το βατικιώτικο κρεμμύδι, το νεροκρέμμμυδο Ζακύνθου, το κρεμμύδι Μαδέρας στη Μακεδονία, το κρεμμύδι Κασσάνων στο Ηράκλειο, το Μεσογειανό κρεμμύδι στα Χανιά και το κρεμμύδι Άνδρου.

Αξίζει να αναφέρουμε την ποικιλία κόκκινου κρεμμυδιού Αιγύπτου που εμφανίζει ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, καθώς όταν το λουλούδι του κρεμμυδιού γονιμοποιείται σχηματίζει βολβό και όχι σπόρο όπως στις υπόλοιπες ποικιλίες. Με αυτούς τους βολβούς που προκύπτουν από το άνθος, γίνεται και ο πολλαπλασιασμός της ποικιλίας.

2. Τι κοκκάρι κρεμμυδιού προμηθευόμαστε για να φυτέψουμε;

Για να φυτέψουμε κρεμμύδια προμηθευόμαστε κοκκάρι κρεμμυδιού, δηλαδή τους μικρούς βολβούς κρεμμυδιού, ή κρεμμυδόσπορο, τον μικροσκοπικό μαύρο σπόρο κρεμμυδιού, γνωστό και ως μπαρούτι.

Η μέθοδος παραγωγής από κοκκάρι πλεονεκτεί έναντι της απευθείας σποράς όσον αφορά την πρωίμιση, μας δίνει δηλαδή κρεμμύδια σε συντομότερο χρονικό διάστημα.

Σε ανοιξιάτικες φυτεύσεις, το κοκκάρι χρειάζεται 4 μήνες από τη φύτευση μέχρι τη συγκομιδή, έναντι 6 μηνών όταν ρίχνουμε σπόρο. Επίσης, με το κοκκάρι εξασφαλίζουμε σημαντικές αποδόσεις, ακόμη και σε ξηρά εδάφη.

Από ένα κιλό κοκκάρι, εφόσον δεν αντιμετωπίσουμε κάποιο σοβαρό πρόβλημα στην καλλιέργεια, μπορούμε να φτάσουμε σε απόδοση 20-30 κιλών ξερού κρεμμυδιού.

3. Τι έδαφος χρειάζεται η καλλιέργεια του κρεμμυδιού;

Τα κρεμμύδια προτιμούν ελαφρύ αμμώδες χώμα με καλή αποστράγγιση για να αναπτυχθούν καλύτερα και να σχηματίσουν μεγαλύτερο βολβό. Η σωστή προετοιμασία του εδάφους είναι ιδιαίτερα σημαντική πριν ξεκινήσουμε την καλλιέργεια.

Πριν τη φύτευση του κρεμμυδιού είναι σημαντικό να ενσωματώνουμε στο έδαφος οργανική ουσία και υλικά βελτίωσης του εδάφους όπως η χωνεμένη κοπριά και το κομπόστ.

Κατά την φύτευση των βολβών του κρεμμυδιού, μπορούμε να προσθέσουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα για ενδυνάμωση της καλλιέργειας, ειδικά αν το χωράφι μας καλλιεργείται κάθε χρόνο και έχει ανάγκη από θρεπτικά συστατικά.

4. Ποια εποχή φυτεύονται τα κρεμμύδια και σε τι αποστάσεις;

Το χλωρό φρέσκο κρεμμυδάκι μπορεί να φυτευτεί σχεδόν όλο το χρόνο στον κήπο μας, ενώ αν προτιμάμε το ξερό κρεμμύδι φυτεύουμε την περίοδο Μαρτίου-Απριλίου. Η φύτευση του κοκκαριού μπορεί να γίνει τόσο σε γραμμές όσο και στα πεταχτά.

Για τη γραμμική φύτευση του κρεμμυδιού ανοίγονται αβαθή αυλάκια σε αποστάσεις φύτευσης μεταξύ των γραμμών φύτευσης γύρω στα 30 εκατοστά. Οι μικροί βολβοί του κρεμμυδιού φυτεύονται σε αποστάσεις μεταξύ τους περίπου 10 εκατοστών για το ξερό κρεμμύδι και 5-7 εκατοστών για το χλωρό κρεμμυδάκι.

Το βάθος φύτευσης του κρεμμυδιού μέσα στο χώμα πρέπει να είναι μεταξύ 0,5–1 εκατοστού, ίσα -ίσα δηλαδή να καλύπτεται από το χώμα το πάνω μυτερό μέρος του βολβού.

Αξίζει να αναφέρουμε πως το κρεμμύδι μπορεί να αποτελέσει εξαιρετική συγκαλλιέργεια και να καλλιεργηθεί στον λαχανόκηπο μας παρέα με ντομάτες, αγγούρια, φράουλες, μαρούλια, κολοκυθιές, παντζάρια και καρότα.

5. Πώς καλλιεργούμε κρεμμύδι σε γλάστρα;

Για να καλλιέργησουμε κρεμμύδια στο μπαλκόνι, επιλέγουμε γλάστρες ή ζαρντινιέρες με μικρό βάθος 15-20 εκατοστών και μεγάλη επιφάνεια, ώστε να χωρέσουν αρκετά φυτά.

Χρησιμοποιούμε αφράτο φυτόχωμα υψηλής ποιότητας, εμπλουτισμένο με θρεπτικά συστατικά και περλίτη. Εναλλακτικά, μπορούμε να φτιάξουμε και δικό μας μίγμα φύτευσης χρησιμοποιώντας με τύρφη, κοπριά και περλίτη σε αναλογία 2:1:1.

Για να αναπτυχθούν καλύτερα τα φυτά, τοποθετούμε τις γλάστρες σε μπαλκόνι με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό.

6. Κάθε πότε χρειάζεται πότισμα η καλλιέργεια του κρεμμυδιού;

Σχετικά με τις ανάγκες σε νερό, η καλλιέργεια του κρεμμυδιού απαιτεί συνεχή παρουσία υγρασίας στο επιφανειακό στρώμα των 30 εκατοστών του εδάφους, καθώς τα κρεμμύδια διαθέτουν ρηχό ριζικό σύστημα. Ενδεικτικά, τα κρεμμύδια χρειάζονται πότισμα περίπου κάθε 4-5 μέρες.

Κατά τη φύτευση του βολβού του κρεμμυδιού, αποφεύγουμε το υπερβολικό πότισμα για να μην σαπίσει ο βολβός. Επίσης, περιορισμένο πότισμα χρειάζεται και στο τέλος της καλλιέργειας, λίγες μέρες πριν τη συγκομιδή, για να μπορέσει ο βολβός να αποξηραθεί σωστά.

7. Πόσο συχνά βάζουμε λίπασμα στην καλλιέργεια του κρεμμυδιού;

Όσον αφορά τη λίπανση, είναι καλό πριν τη φύτευση του κρεμμυδιού ενσωματώνουμε κοπριά και κομπόστ στο έδαφος. Συμπληρωματικά, ένα μήνα μετά τη φύτευση προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λιπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και επαναλαμβάνουμε σε ένα μήνα.

Αποφεύγουμε να βάζουμε στη καλλιέργεια κρεμμυδιού λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο. Η υπερβολική ποσότητα αζώτου συντελεί σε υποβάθμιση της παραγωγής των βολβών και σε αύξηση του κινδύνου προσβολής από μυκητολογικές ασθένειες.

8. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια του κρεμμυδιού;

Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, η καλλιέργεια του κρεμμυδιού προσβάλλεται από μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλλουν το φύλλωμα και τον βολβό του, όπως ο περονόσπορος, η σκωρίαση, η ανθράκωση και ο βοτρύτης.

Είναι απαραίτητο λοιπόν να γίνονται 2-3 ψεκασμοί με βιολογικό σκεύασμα χαλκού και θειαφιού, όταν το φυτό του κρεμμυδιού φθάσει τα 15-20 εκατοστά και να γίνεται επανάληψη σε 2 εβδομάδες για την προληπτική αντιμετώπιση μυκητολογικών ασθενειών.

Σημαντική καλλιεργητική φροντίδα για την αντιμετώπιση των ασθενειών είναι ο καλός αερισμός της καλλιέργειας γι’ αυτό απαιτείται συνεχές ξεβοτάνισμα των ανεπιθήμητων αγριόχορτων (ζιζανίων), όπως η κύπερη και η οξαλίδα, καθώς το λεπτό φυλλαράκι του κρεμμυδιού δεν μπορεί εύκολα να τα ανταγωνιστεί.

Για την οικολογική αντιμετώπιση των εντόμων που προσβάλλουν το κρεμμύδι, όπως ο θρίπας και η μύγα του κρεμμυδιού, ψεκάζουμε με βιολογικό σκεύασμα αλάτων καλίου που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, μπορούμε να ψεκάσουμε σε προληπτικό επίπεδο με αυτοσχέδιο διάλυμα που φτιάχνουμε διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι και 1 κουταλάκι του γλυκού οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό.

9. Πότε συγκομίζουμε τα κρεμμύδια και πώς τα αποξηραίνουμε;

Όταν τα κρεμμύδια πλησιάζουν την ωρίμανση κατά τον Ιούνιο-Ιούλιο και το υπέργειο μέρος αρχίζει να γέρνει προς τα κάτω. Σε αυτό το στάδιο, διακόπτουμε το πότισμα προκειμένου να σταματήσει η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και οι εξωτερικοί χιτώνες του βολβού να ξεραθούν.

Αφού στεγνώσει το χώμα τελείως και προχωρήσει η ξήρανση του φυλλώματος, τα φυτά του κρεμμυδιού, ημίξηρα φύλλα και βολβοί, εκριζώνονται με τα χέρια και τοποθετούνται σε μικρούς σωρούς στο χωράφι για 5-10 ημέρες για να ξεραθούν καλύτερα. Σε δυνατό ήλιο, τοποθετούμε τα φύλλα του κρεμμυδιού από πάνω ώστε να προστατεύσουν τους βολβούς από ηλιέγκαυμα.

10. Πώς αποθηκεύουμε και πώς συντηρούμε τα κρεμμύδια;

Οι βολβοί του κρεμμυδιού διατηρούνται σε αποθήκες ή ψυγεία σε θερμοκρασίες 0–7°C ή σε υψηλές θερμοκρασίες 25–35°C σε συνθήκες χαμηλής υγρασίας. Στις θερμοκρασίες αυτές, τα κρεμμύδια μπορούν να αποθηκευτούν για 3 εως 6 μήνες χωρίς να φυτρώσουν.

Ο χρόνος φυτρώματος του κρεμμυδιού, κατά την αποθήκευση, ένα χαρακτηριστικό που δεν είναι επιθυμητό, έχει σχέση με την ποικιλία κρεμμυδιού, το βαθμό αποτελεσματικής αποξήρανσης του κρεμμυδιού και τις συνθήκες υγρασίας που επικρατούν στην αποθήκη.

11. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια του κρεμμυδιού

Το ιδανικό μέγεθος για το κοκκάρι που προορίζεται για παραγωγή ξερού κρεμμυδιού είναι αυτό που έχει 1,5-2 εκατοστά διάμετρο. Μεγαλύτερο κοκκάρι πρέπει να φυτεύεται για παραγωγή πράσινων νωπών κρεμμυδιών, καθώς εμφανίζει γρήγορα ανθικό στέλεχος αντί να σχηματίσει βολβούς στο έδαφος. Το σφαιρικό κοκκάρι δίνει παραγωγή πεπλατυσμένων βολβών κρεμμυδιού, ενώ το επίμηκες ή κωνικό κοκκάρι δίνει παραγωγή σφαιρικών βολβών.