Μακαντέμια: Ένα τροπικό δέντρο με πολύτιμους καρπούς

Η μακαντέμια είναι ένα τροπικό δέντρο με καταγωγή από την Αυστραλία, γνωστό για τους θρεπτικούς καρπούς που παράγει, τους ξηρούς καρπούς μακαντέμια.

Πρόκειται για ένα αειθαλές δέντρο με γρήγορη ανάπτυξη που φτάνει σε ύψος 10-15 μέτρων, αν και σε καλλιέργεια διατηρείται πιο χαμηλά για ευκολία κατά τη συγκομιδή.

Διαθέτει στενόμακρα σκουροπράσινα φύλλα, γυαλιστερά στην πάνω επιφάνεια, μήκους 10-25 εκατοστών που σε αρκετές ποικιλίες έχουν οδοντώσεις στις άκρες του φύλλου.

Η μακαντέμια ανθίζει την άνοιξη ή αρχές καλοκαιριού με χαρακτηριστικές μακριές άσπρες ή ροζ ταξιανθίες μήκους ως 30 εκατοστών και οι καρποί ωριμάζουν 6-9 μήνες μετά την ανθοφορία.

Ο καρπός της μακαντέμια είναι στρογγυλός, διαμέτρου 2-3 εκατοστών με σκληρό κέλυφος και περιέχει ένα ή πιο σπάνια 2 βρώσιμους πυρήνες λευκού ή υπόλευκου χρώματος με κρεμώδη υφή.

Το μέρος του καρπού που τρώμε διαθέτει υψηλή διατροφική αξία, καθώς η μακαντέμια περιέχει πολύτιμα λιπαρά, φυτικές ίνες, μαγνήσιο, σίδερο, βιταμίνες και αντιοξειδωτικά.

Ας δούμε χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές για την καλλιέργεια της μακαντέμια για να τη γνωρίσουμε καλύτερα.

1. Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες μακαντέμια;

Υπάρχουν 9 διαφορετικά είδη μακαντέμια αλλά μόνο από 2 είδη προέρχονται οι καλλιεργούμενες ποικιλίες που παράγουν βρώσιμους καρπούς: η Macademia integrifolia και η Macadamia tetraphylla.

• Macademia integrifolia: Το πιο δημοφιλές καλλιεργούμενο είδος μακαντέμια με λείο κέλυφος και υψηλή περιεκτικότητα ελαίων.
• Macadamia tetraphylla: Πιο ανθεκτικό σε ψυχρότερα κλίματα, με πιο σκληρό κέλυφος, στιφή γεύση και χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα.

Από αυτά τα 2 είδη έχουν προκύψει και αρκετά υβρίδια μακαντέμια που έχουν μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα και αντοχή σε δυσμενείς συνθήκες.

2. Ποιες συνθήκες είναι κατάλληλες για τη μακαντέμια;

H καλλιέργεια της μακαντέμια προτιμά υποτροπικά και τροπικά κλίματα με ήπιο χειμώνα χωρίς παγετό και δροσερά καλοκαίρια χωρίς έντονη παρατεταμένη ξηρασία.

Ευδοκιμεί σε καλά αποστραγγιζόμενα γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και ελαφρώς όξινα εδάφη με pH 5,5-6,5

Σε κατάλληλες συνθήκες καλλιέργειας, η μακαντέμια μπαίνει σε πλήρη καρποφορία 5-6 χρόνια μετά από την φύτευση.

3. Πόσο συχνά θέλει πότισμα η καλλιέργεια της μακαντέμια;

Για την επιτυχία της καλλιέργειας της μακαντέμια, χρειάζεται τακτικό πότισμα με καλής ποιότητας νερό, αποφεύγοντας νερό με υψηλή περιεκτικότητα σε άλατα.

Οι απαιτήσεις της μακαντέμια σε πότισμα είναι υψηλές από τα τέλη της άνοιξης και μέχρι τις αρχές του φθινοπώρου, την περίοδο ανάπτυξης και γεμίσματος του καρπού.

Εγκαθιστούμε σύστημα ποτίσματος με σταγόνες καθώς είναι ιδανικό για την καλλιέργεια της μακαντέμια, τοποθετώντας 2-4 σταλακτήρες (μπεκάκια) ανά δέντρο.

Σε ζεστά κλίματα, την περίοδο του καλοκαιριού τα ποτίσματα της μακαντέμια θα πρέπει να είναι αρκετά συχνά, κάθε 2-3 μέρες και αραιότερα την υπόλοιπη περίοδο.

4. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στην καλλιέργεια της μακαντέμια;

Η μακαντέμια έχει αρκετές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και λίπασμα για να εξασφαλίσουμε ικανοποιητική ανάπτυξη και καλή παραγωγή.

Προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα στα τέλη του χειμώνα και κάνουμε μία δεύτερη λίπανση στις αρχές του καλοκαιριού με λίπασμα πλούσιο σε άζωτο, φώσφορο και κάλιο.

Από τα ιχνοστοιχεία, πολύ σημαντικό είναι το βόριο και ο ψευδάργυρος, καθώς η έλλειψη του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα ακαρπίας.

Για να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη βορίου και ψευδαργύρου, ψεκάζουμε τα δέντρα της μακαντέμια με διαφυλλικό λίπασμα βορίου και ψευδαργύρου την περίοδο της άνοιξης.

Την περίοδο του χειμώνα, μπορούμε να προσθέτουμε κοπριά και κομπόστ στο έδαφος για να το ενισχύσουμε σε οργανική ουσία και θρεπτικά συστατικά.

5. Πώς κλαδεύουμε τα δέντρα της μακαντέμια;

Το κλάδεμα της μακαντέμια διαχωρίζεται βασικά στο κλάδεμα διαμόρφωσης που γίνεται στα μικρά δέντρα 1-3 ετών και στο κλάδεμα καρποφορίας που γίνεται στα ενήλικα δέντρα.

– Κλάδεμα διαμόρφωσης της μακαντέμια: Το κλάδεμα διαμόρφωσης γίνεται με βάση το κυπελλοειδές σχήμα έχει ως σκοπό τη σταδιακή δημιουργία ενός δυνατού δέντρου που θα δώσει καλές αποδόσεις. Επιλέγουμε ένα κεντρικό κορμό και διατηρούμε 3-4 κεντρικούς βλαστούς που αναπτύσσονται από τον κορμό σε ύψος 80-100 εκ. από το έδαφος. Αφαιρούμε συχνά τους λαίμαργους, κάθετα και εσωτερικά κλαδιά, σταδιακά, τα πρώτα χρόνια αποφεύγοντας τις μεγάλες τομές που προκαλούν επιβράδυνση της ανάπτυξης.

– Κλάδεμα καρποφορίας της μακαντέμια: Κατάλληλη εποχή για το κλάδεμα καρποφορίας της μακαντέμια είναι στις αρχές της άνοιξης αφού περάσουν οι τελευταίες παγωνιές του χειμώνα. Το κλάδεμα περιλαμβάνει τη διατήρηση του σχήματος του δέντρου, την αφαίρεση ξερών, καχεκτικών και ασθενών κλαδιών, καθώς και κλαδιών που μπλέκονται μεταξύ τους. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζουμε καλύτερο αερισμό και φωτισμό του φυλλώματος του δέντρου και επιτυγχάνουμε μεγαλύτερη και πιο ποιοτική παραγωγή. Σε δέντρα μακαντέμιας, που έχουν υπερβολική ανάπτυξη ή είναι γηρασμένα, κάνουμε κλάδεμα ανανέωσης περιορίζοντας το ύψος των κεντρικών βλαστών και χαμηλώνοντας το δέντρο.

6. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την μακαντέμια

Σε συνθήκες ζέστης, υγρασίας και υγρασία, η μακαντέμια προσβάλλεται από το έντομο της καρπόκαψας που προκαλεί πτώσεις καρπών, από κοκκοειδή και από τον τετράνυχο.

Για την αντιμετώπιση των εντόμων, κάνουμε διαφυλλικούς ψεκασμούς με βιολογικά εντομοκτόνα όπως το φυσικό πύρεθρο, ο βάκιλος Θουριγγίας και ο θερινός πολτός.

Επίσης, αποφεύγουμε υπερβολές στο πότισμα καθώς μπορεί να προκαλέσει ασθένειες (Phytofthora) σαπίσματος της ρίζας των δέντρων της μακαντέμια.

Για την αντιμετώπιση της ανθράκωσης, της ασθένειας που προκαλεί μαύρα στίγματα σε φύλλα και καρπούς, ψεκάζουμε το φύλλωμα με βιολογικά σκευάσματα χαλκού.

7. Ποιοι είναι οι τρόποι πολλαπλασιασμού της μακαντέμια;

Μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα φύτα μακαντέμια κάνοντας κυρίως α) πολλαπλασιασμό με σπόρους και β) μπόλιασμα των δέντρων. Αξίζει να αναφέρουμε πως η μέθοδος πολλαπλασιασμου φυτών με μοσχεύματα έχει περιορισμένη με επιτυχία στην μακαντέμια.

α) Πολλαπλασιασμός μακαντέμια με σπόρο

Φυτεύουμε σπόρο μακαντέμια, καθαρισμένο από το κέλυφος, σε γλαστράκι φυτωρίου που περιέχει τύρφη και άμμο σε αναλογία 2:1

Ο σπόρος της μακαντέμιας βλαστάνει σε 3-6 εβδομάδες σε κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας 20-30οC και μετά από 2-3 μήνες το φυτό είναι έτοιμο για μεταφύτευση ή εμβολιασμό.

Τα φυτά μακαντέμιας από σπόρο καθυστερούν να μπουν στην παραγωγή και έχουν μικρότερη απόδοση καρπών και ποιότητα.

β) Πολλαπλασιαμός μακαντέμια με εμβολιασμό

Χρησιμοποιούμε σπορόφυτο ως υποκείμενο και εμβολιάζουμε με οφθαλμό ή κλαδί από επιλεγμένη ποικιλία μακαντέμια.

Το μπόλιασμα της μακαντέμια γίνεται με εγκεντρισμό σε σπορόφυτα 6-12 μηνών, ή με την μέθοδο του ενοφθαλμισμού ην περίοδο της άνοιξης.

Τα φυτά μακαντέμιας από μπόλιασμα έχουν ταχύτερη είσοδο σε καρποφορία, ομοιόμορφη ανάπτυξη και καλή παραγωγή.

8. Κι ένα μυστικό για την μακαντέμια

Εκτός από την Αυστραλία που είναι η χώρα καταγωγής της, η μακαντέμια καλλιεργείται κυρίως στη Νότια Αφρική, στην Κένυα, στη Βραζιλία, στην Κίνα και την Ταϊλάνδη.