Αρμπαρόριζα, ένα αρωματικό φυτό με όμορφα λουλούδια

Η αρμπαρόριζα είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αρωματικά φυτά που συναντάμε σε κήπους και γλάστρες των ελληνικών σπιτιών με υπέροχα λουλούδια σε αποχρώσεις του ροζ και του μωβ.

Από περιοχή σε περιοχή της χώρας μας, θα τη συναντήσουμε με πολλές τοπικές ονομασίες όπως αμπερόριζα, αμπακανέλα, λουκουμόχορτο, αλμπανόριζα και μοσχομολόχα ενώ στην Κύπρο είναι γνωστή με την ονομασία κιούλι.

Αν και το θεωρούμε παραδοσιακά ντόπιο φυτό, η καταγωγή της αρμπαρόριζας είναι από τη Νότια Αφρική, όπως άλλωστε και το γεράνι, το πελαργόνι και το μαστιχάκι με το οποίο ανήκουν στην ίδια οικογένεια.

Τα λουλούδια της αρμπαρόριζας δεν μυρίζουν, ωστόσο τα οδοντωτά φύλλα της αναδίδουν ένα έντονο άρωμα όταν τα τρίψουμε. Για αυτό άλλωστε, τα φύλλα της συλλέγονται και χρησιμοποιούνται για αρωματισμό σε γλυκά του κουταλιού, σε μαρμελάδες, σε παγωτά καθώς και σε λουκούμια.

Η αρμπαρόριζα ανήκει στα φυτά που ανθίζουν από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο χαρίζοντας μας πλούσια ανθοφορία με μεγάλη διάρκεια.

Επιπλέον, θεωρείται από τα πιο δραστικά εντομοαπωθητικά φυτά που μπορούμε να φυτέψουμε στον κήπο και σε γλάστρα στο μπαλκόνι μας μαζί με τον βασιλικό, το φασκόμηλο, τη λεβάντα και το δενδρολίβανο.

Ας δούμε αναλυτικά τι φροντίδα η αρμπαρόριζα για να τη διατηρήσουμε όμορφη και ευωδιαστή στον κήπο μας ή σε γλάστρα στο μπαλκόνι.

1. Τι συνθήκες χρειάζεται η αρμπαρόριζα για να αναπτυχθεί;

Η αρμπαρόριζα διαθέτει πολύ γρήγορη ανάπτυξη και προτιμάει ηλιόλουστες ή και ημισκιαζόμενες θέσεις για να ευδοκιμήσει. Επειδή είναι σχετικά ευαίσθητη στο ψύχος, τη συναντάμε κυρίως σε νότιες περιοχές, όπου επικρατούν ήπιοι χειμώνες.

Αναπτύσσεται καλύτερα σε ελαφρύ αμμώδες έδαφος με καλή αποστράγγιση, καθώς οι ρίζες της δεν αντέχουν την υπερβολική υγρασία.

Φυτεύουμε τα νεαρά φυτά αρμπαρόριζας την εποχή της άνοιξης, αφού έχουν περάσει οι παγωνιές του χειμώνα, ή στις αρχές του φθινοπώρου.

Η αρμπαρόριζα φυτεύεται και σε άγονα εδάφη, καθώς δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία.

Αν την φυτέψουμε σε μπαλκόνι, επιλέγουμε μια θέση με νότιο, δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό αποφεύγοντας σε κάθε περίπτωση τη βορινή έκθεση για να είναι προφυλαγμένη από την παγωνιά και τους δυνατούς ανέμους.

2. Πώς φυτεύουμε την αρμπαρόριζα σε γλάστρα;

Για τη φύτευση της αρμπαρόριζας στο μπαλκόνι, την αυλή ή τη βεράντα μας, επιλέγουμε γλάστρα, στρογγυλή και σχετικά βαθιά, διαμέτρου και ύψους τουλάχιστον 25 εκατοστών για να αναπτυχθεί καλύτερα το ριζικό της σύστημα.

Στη βάση της γλάστρας, προσθέτουμε μια στρώση χαλικιού ή ελαφρόπετρας για να απομακρύνεται καλύτερα το νερό μετά το πότισμα. Προσθέτουμε φυτόχωμα γενικής χρήσης για να γεμίσουμε τη γλάστρα, καθώς η αρμπαρόριζα δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά.

3. Κάθε πότε χρειάζεται πότισμα η αρμπαρόριζα;

Η αρμπαρόριζα έχει μικρές απαιτήσεις σε πότισμα και είναι ανθεκτική στην έλλειψη νερού. Ποτίζουμε την αρμπαρόριζα μια φορά την βδομάδα, την εποχή της άνοιξης και του φθινόπωρου και δύο φορές τη βδομάδα, την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού.

Δεν έχει πρόβλημα αν ξεχάσουμε να την ποτίσουμε, ωστόσο δε θέλει να την ποτίζουμε παραπάνω απ’ όσο χρειάζεται. Η υπερβολική υγρασία μπορεί να δημιουργήσει σαπίσματα στη ρίζα, κιτρίνισμα στα φύλλα και ξηράνσεις στους βλαστούς.

4. Πόσο συχνά βάζουμε λίπασμα στην αρμπαρόριζα;

Η αρμπαρόριζα δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητική σε λίπανση. Αρκεί να προσθέσουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα στις αρχές της άνοιξης και στις αρχές του φθινοπώρου, για να τονώσουμε την ανάπτυξη και να ενισχύσουμε την ανθοφορία της.

Η υπερβολική λίπανση της αρμπαρόριζας με λίπασμα αζώτου, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και να κάνει τα φυτά ευαίσθητα σε προσβολή από ασθένειες.

5. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια της αρμπαρόριζας;

Η αρμπαρόριζα, όπως και τα υπόλοιπα, είδη που ανήκουν στην οικογένεια των γερανιών, θεωρούνται ανθεκτικά σε μυκητολογικές ασθένειες και έντομα.

Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, η αρμπαρόριζα μπορεί να προσβληθεί από την ασθένεια του βοτρύτη και της σκωρίασης και θα χρειαστεί να την ψεκάσουμε με χαλκό που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα.

Επίσης, για να αντιμετωπίσουμε τη βαμβακάδα και τον τετράνυχο που μπορεί να προσβάλλουν την αρμπαρόριζα, ψεκάζουμε προληπτικά με σκεύασμα θερινού πολτού. Εναλλακτικά, μπορούμε να ψεκάσουμε με αυτοσχέδιο διάλυμα που φτιάχνουμε ανακατεύοντας 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι σε ένα λίτρο νερό.

View this post on Instagram

A post shared by Τα Μυστικά του Κήπου (@mistikakipou)

6. Πότε και με ποιο τρόπο κλαδεύεται η αρμπαρόριζα;

Το κλάδεμα της αρμπαρόριζας γίνεται στις αρχές της άνοιξης, αφού περάσουν οι παγωνιές του χειμώνα.

Κλαδεύουμε ελαφρά με σκοπό να διατηρήσουμε το φυτό σε συμπαγή σχήμα και να το βοηθήσουμε να αναζωογονηθεί, αφαιρώντας άρρωστα και ξερά κλαδιά.

Σε περιπτώσεις γερασμένων φυτών αρμπαρόριζας ή φυτών που έχουν ταλαιπωρηθεί από το κρύο και την παγωνιά, εφαρμόζουμε πιο έντονο κλάδεμα για να τα ανανεώσουμε, κλαδεύοντας σε ύψος 15-20 εκατοστών από το έδαφος.

Για να βοηθήσουμε το φυτό να μας δώσει περισσότερα λουλούδια και μεγαλύτερη διάρκεια ανθοφορίας μέσα στο φθινόπωρο, απομακρύνουμε τα ξεραμένα άνθη της αρμπαρόριζας με ένα ψαλίδι στα τέλη του καλοκαιριού.

7. Πώς φτιάχνουμε καινούργια φυτά αρμπαρόριζας;

Aν και μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα φυτά αρμπαρόριζας με σπόρο, ο πιο εύκολος τρόπος είναι κόβοντας βλαστούς για να κάνουμε πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα όπως αναλυτικά περιγράφουμε παρακάτω:

• Κόβουμε κλαδάκια της αρμπαρόριζας μήκους περίπου 10 εκατοστών, από την κορυφαία βλάστηση κατά την περίοδο της άνοιξης ή του καλοκαιριού.
• Επιλέγουμε βλαστούς που δεν έχουν ανθοφορία και αφαιρούμε τα 2/3 των φύλλων, ξεκινώντας από τη βάση του βλαστού.
• Φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρες φυτωρίου με αφράτο φυτόχωμα γενικής χρήσης ή μίγμα χώματος που περιέχει τύρφη, κοπριά και περλίτη σε αναλογία 2:1:1.
• Μετά από 2 μήνες, το καινούριο φυτό της αρμπαρόριζας θα έχει ριζώσει και θα μπορούμε να τη μεταφυτέψουμε σε μεγαλύτερη γλάστρα ή στην οριστική της θέση στον κήπο.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι η χρήση ορμόνης ριζοβολίας δεν είναι απαραίτητη για τον πολλαπλασιασμό της καθώς τα φυτά της αρμπαρόριζας ριζώνουν σχετικά εύκολα.

Μπορούμε να βάλουμε ακόμα και ένα κλαδάκι αρμπαρόριζας σε νερό για μερικές εβδομάδες μέχρι να ριζώσει και στη συνέχεια να το μεταφυτέψουμε σε μία μικρή γλάστρα φυτωρίου.

8. Κι ένα μυστικό για την αρμπαρόριζα

Mπορούμε να φτιάξουμε ένα φυσικό οικιακό εντομοαπωθητικό βάζοντας 100 γραμμάρια φύλλα αρμπαρόριζας σε ένα λίτρο οινόπνευμα. Αφού αφήσουμε το διάλυμα σε σκοτεινό μέρος για δυο βδομάδες, το σουρώνουμε και ψεκάζουμε στο εσωτερικό του σπιτιού κάθε βδομάδα για να απωθήσουμε διάφορα έντομα.