Κουμαριά: Το άγριο φρούτο του χειμώνα

H κουμαριά (Arbutus unedo) είναι ένα εντυπωσιακός δασικός θάμνος ή μικρό δέντρο με γυαλιστερό δερματώδες φύλλωμα, λευκά άνθη και στρογγυλούς κόκκινους καρπούς που τρώγονται.

Πρόκειται για ένα αειθαλές φυτό της μεσογειακής φύσης που παρουσιάζει σχετικά γρήγορη ανάπτυξη και φτάνει σε ύψος 2-4 μέτρων.

Η κουμαριά ανθίζει από τα μέσα του φθινοπώρου μέχρι τον Δεκέμβριο για να μας δώσει τα υπέροχα άγρια φρούτα της.

Το κόκκινο χρώμα και το σχήμα των καρπών της κουμαριάς θυμίζει μικρές φράουλες, γι’ αυτό και στο εξωτερικό την ονομάζουν “φραουλόδεντρο” (strawberry tree).

Ο καρπός της κουμαριάς καταναλώνεται φρέσκος και έχει σημαντική διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσιος σε σάκχαρα, τανίνες και βιταμίνες.

Χάρη στη γλυκιά γεύση και τη μαλακή υφή που διαθέτουν, τα κούμαρα μπορούν επίσης να γίνουν κομπόστα, γλυκά του κουταλιού και λικέρ.

Η κουμαριά ως φυτό διαθέτει σημαντική καλλωπιστική αξία και για αυτό φυτεύεται σε κήπους και σε πάρκα, καθώς επίσης σε γλάστρα για το μπαλκόνι και την αυλή μας.

Επιπλέον, λόγω των κόκκινων καρπών της που είναι ώριμοι τις μέρες των Χριστουγέννων, η κουμαριά επιλέγεται και για διακόσμηση κατά την περίοδο των εορτών με κομμένα κλαδιά σε βάζο.

Ας δούμε χρήσιμες πληροφορίες για τη φροντίδα της κουμαριάς ώστε να απολαμβάνουμε το καταπράσινο φύλλωμα της μαζί με τα υπέροχα κούμαρα από τον κήπο μας.

1. Ποιες συνθήκες είναι κατάλληλες για να αναπτυχθεί η κουμαριά;

Η κουμαριά ευδοκιμεί σε περιοχές με ήπιο κλίμα, σε ηλιόλουστα και ημισκιερά σημεία. Είναι σχετικά ευαίσθητη σε πολύ υψηλές και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, καθώς επίσης στους έντονους ανέμους.

Αναπτύσσεται σε σχετικά όξινα εδάφη που εξασφαλίζουν καλή αποστράγγιση, ενώ επιβιώνει ακόμα και σε πετρώδη εδάφη καθώς διαθέτει δυνατό και βαθύ ριζικό σύστημα.

2. Μπορούμε να φυτέψουμε την κουμαριά σε γλάστρα;

Η κουμαριά φυτεύεται σε γλάστρα στο μπαλκόνι, σε σημεία με νότιο, δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό, προστατευμένα από δυνατούς ανέμους.

Επιλέγουμε γλάστρα σχετικά μεγάλου μεγέθους, διαμέτρου και ύψους τουλάχιστον 30 εκατοστών, την οποία γεμίζουμε με εμπλουτισμένο φυτόχωμα που περιέχει θρεπτικά συστατικά και περλίτη.

Στη βάση της γλάστρας, προσθέτουμε μία λεπτή στρώση από χαλίκια ή ελαφρόπετρα για να απομακρύνεται το νερό που περισσεύει από το πότισμα.

3. Πόσο συχνά χρειάζεται πότισμα η κουμαριά;

Η κουμαριά απαιτεί σχετικά τακτικά ποτίσματα με αρκετή ποσότητα νερού για να εξασφαλίσουμε ζωηρή βλάστηση με πλούσια ανθοφορία και καρποφορία.

Ποτίζουμε την κουμαριά στον κήπο μία φορά την εβδομάδα, την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου, ενώ την περίοδο του καλοκαιριού, θα χρειαστεί δύο ποτίσματα κάθε εβδομάδα.

4. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στην κουμαριά;

Η κουμαριά έχει μέτριες απαιτήσεις σε λίπανση και προσθέτουμε πλήρες κοκκώδες λίπασμα που περιέχει άζωτο, φώσφορο και κάλιο στις αρχές της άνοιξης και στις αρχές φθινοπώρου.

Συμπληρωματικά στις αρχές του χειμώνα, μπορούμε να προσθέσουμε κομπόστ ή κοπριά για να ενισχύσουμε το έδαφος με θρεπτικά συστατικά και οργανική ουσία.

5. Ποια εποχή και πώς γίνεται το κλάδεμα της κουμαριάς;

Κλαδεύουμε την κουμαριά κάθε χρόνο στις αρχές της άνοιξης, αφού περάσουν οι παγωνιές του χειμώνα.

Τα πρώτα χρόνια της κουμαριάς, γίνεται κλάδεμα διαμόρφωσης για να δώσουμε σχήμα είτε σε μορφή δέντρου με κεντρικό κορμό ή να διατηρήσουμε τη φυσική θαμνώδη μορφή του φυτού.

Τα επόμενα χρόνια, το κλάδεμα περιλαμβάνει διατήρηση του σχήματος του φυτού περιορίζοντας το ύψος του, καθώς επίσης γίνεται αφαίρεση ξερών και άρρωστων κλαδιών.

6. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την κουμαριά;

Η κουμαριά θεωρείται πολύ ανθεκτικό φυτό που δεν προσβάλλεται εύκολα από ασθένειες και έντομα και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προστασία.

Αποφεύγουμε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας και κακής αποστράγγισης, καθώς μπορεί να προκαλέσουν σαπίσματα της ρίζας και εμφάνιση ασθενειών όπως η φυτόφθορα.

Σημαντικό πρόβλημα για την κουμαριά αποτελούν τα σαλιγκάρια που προσβάλλουν την τρυφερή βλάστηση, καθώς και τα πουλιά που τρώνε τους ώριμους καρπούς.

7. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός της κουμαριάς;

Μπορούμε να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά κουμαριάς εύκολα και οικονομικά με 3 τρόπους, κάνοντας: α) πολλαπλασιασμό με σπόρο, β) πολλαπλασιασμό με μοσχεύματα και γ) πολλαπλασιασμό με καταβολάδες.

α) Πολλαπλασιασμός κουμαριάς με σπόρο: Η κουμαριά στο φυσικό της περιβάλλον πολλαπλασιάζεται με σπόρους που πέφτουν από τους καρπούς της στο έδαφος δημιουργώντας πολλά νεαρά φυτά γύρω της. Μπορούμε να πάρουμε σπόρους από τους ώριμους καρπούς της κουμαριάς και να τους βάλουμε στην κατάψυξη για 2 εβδομάδες πριν φυτέψουμε, για να διακοπεί ο λήθαργος και να φυτρώσουν πιο γρήγορα.

β) Πολλαπλασιασμός κουμαριάς με μοσχεύματα: Ένας εύκολος τρόπος για να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά κουμαριάς είναι με κλαδάκια.

• Επιλέγουμε ημιξυλοποιημένα μοσχεύματα μήκους 10-15 εκατοστών που παίρνουμε από την κορυφή του φυτού, την περίοδο του φθινοπώρου.
• Αφαιρούμε το φύλλωμα του μοσχεύματος, στα 2/3 του μήκους του βλαστού ξεκινώντας από τη βάση.
• Για καλύτερο αποτέλεσμα χρησιμοποιούμε ορμόνη ριζοβολίας στη βάση του μοσχεύματος.
• Φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρα που περιέχει μίγμα με τύρφη, άμμο και περλίτη σε αναλογία 2:1:1 και περιμένουμε μερικές εβδομάδες για να ριζώσουν.

γ) Πολλαπλασιασμός κουμαριάς με καταβολάδες: Η κουμαριά μπορεί να πολλαπλασιαστεί με καταβολάδες την περίοδο Οκτωβρίου ως Δεκέμβριου ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:

• Παίρνουμε ένα νεαρό υγιή βλαστό κουμαριάς, αφαιρούμε τα φύλλα κοντά στη βάση και κάνουμε μία τομή με ένα μαχαίρι σε ένα σημείο στη μέση του βλαστού από το οποίο θα βγάλει ρίζες.
• Βάζουμε σε μία πλαστική σακούλα φυτόχωμα και άμμο σε αναλογία 2:1 και τη δένουμε έτσι ώστε το σημείο τομής του βλαστού να είναι μέσα στο μίγμα χώματος που φτιάξαμε.
• Διατηρούμε το χώμα υγρό μέσα στη σακούλα ποτίζοντάς το συχνά με μία σύριγγα από μία τρύπα της σακούλας.
• Περιμένουμε λίγους μήνες, μέχρι ο βλαστός της κουμαριάς μέσα στη σακούλα θα βγάλει ρίζες.
• Στη συνέχεια, κόβουμε τον βλαστό της κουμαριάς από το αρχικό φυτό σε σημείο κοντά στις ρίζες που έχουν σχηματιστεί και το φυτεύουμε σε γλάστρα ή απευθείας στο χώμα αφού απομακρύνουμε τη σακούλα.

8. Πότε είναι ώριμα τα κούμαρα για συλλογή;

Τα κούμαρα ωριμάζουν στα τέλη του φθινοπώρου και στις αρχές του χειμώνα και τρώγονται συνήθως άμεσα από τα δέντρα της κουμαριάς.

Κόβουμε τα κούμαρα όταν έχουν αποκτήσει έντονο κόκκινο χρώμα και είναι μαλακά στην υφή. Αν ο καρπός δεν έχει ωριμάσει, τότε η γεύση του είναι στυφή.

Τα ώριμα κούμαρα συνήθως τρώγονται εντός μίας ημέρας, καθώς μαλακώνουν γρήγορα και μπορούν εύκολα να καταστραφούν.

9. Κι ένα μυστικό για την κουμαριά

Η κουμαριά θεωρείται σημαντικό μελισσοκομικό φυτό, καθώς οι μελισσοκόμοι αφήνουν το φθινοπωρινό μέλι από τα άνθη της μέσα στην κυψέλη για να τραφεί το μελίσσι την περίοδο του χειμώνα.