Ίλεξ ή ου, το διάσημο φυτό των Χριστουγέννων

Φυτό “ου” ή ίλεξ, ένα από τα πιο αγαπημένα και δημοφιλή χριστουγεννιάτικα φυτά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Γνωστό στη χώρα μας και με τη λαϊκή ονομασία αρκουδοπούρναρο, το ου (Ilex sp) είναι ένας θάμνος με κόκκινους καρπούς που εμφανίζονται την περίοδο του χειμώνα μέσα από τα γυαλιστερά δερματώδη και αγκαθωτά φύλλα του.

Το ίλεξ έχει συνδεθεί με τη γιορτή των Χριστουγέννων, καθώς διάφοροι μύθοι αναφέρουν ότι το ου φύτρωσε για πρώτη φορά στις πατημασιές του Χριστού συμβολίζοντας με τα αγκάθια και τους κόκκινους καρπούς τα μαρτύρια του.

Κατά την περίοδο των γιορτών, τα ανθοπωλεία πουλάνε κλαδιά με τους καρπούς του ίλεξ για να τα στολίσουμε στα βάζα του σαλονιού μας.

Μπορούμε να βρούμε και φυτά ίλεξ σε γλαστράκια για να τα διακοσμήσουμε το σπίτι μας και στη συνέχεια να τα μεταφυτέψουμε στο μπαλκόνι ή τον κήπο μας.

Γνωστό κυρίως για τους κόκκινους καρπούς και τα αγκάθια στα φύλλα του, το ίλεξ εμφανίζει μικρά λευκά ή λευκοκίτρινα λουλούδια στα τέλη της άνοιξης.

Το ίλεξ φυτεύεται αρκετά συχνά σε βραχόκηπο λόγω της άγριας μορφής του βλάστησής, του ενώ επιλέγεται και για τη δημιουργία αδιαπέραστου φράχτη λόγω των αγκαθιών του.

Ας δούμε, αναλυτικά, τι φροντίδα χρειάζεται το ίλεξ για να αναπτυχθεί σε ένα όμορφο θάμνο με πυκνό φύλλωμα και εντυπωσιακούς κόκκινους καρπούς.

1. Τι ποικιλία ίλεξ επιλέγουμε για να φυτέψουμε;

Αρχικά, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι περισσότερες ποικιλίες ίλεξ διαθέτουν ξεχωριστά θηλυκά και αρσενικά φυτά. Αν θέλουμε να εξασφαλίσουμε καρποφορία των φυτών του ίλεξ θα πρέπει να φυτέψουμε θηλυκά και αρσενικά φυτά.

Ανάλογα την ποικιλία, το ίλεξ συνήθως φτάνει σε ύψος 2-5 μέτρα αν και απαιτούνται αρκετά χρόνια για να φτάσει στην τελική του ανάπτυξη.

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες ίλεξ, αειθαλείς που διατηρούν το φύλλωμα τους την περίοδο του χειμώνα και φυλλοβόλες που το χάνουν. Οι κλασικές ποικιλίες ίλεξ έχουν βαθύ πράσινο φύλλωμα, ενώ οι ποικιλίες πανασέ ξεχωρίζουν με πρασινοκίτρινο χρώμα φυλλώματος.

Αρκετές ποικιλίες διαθέτουν αγκάθια στο φύλλωμα τους και κάποιες όχι.

2. Σε ποιες συνθήκες αναπτύσσεται το ίλεξ;

Το ίλεξ αναπτύσσεται καλύτερα σε ηλιόλουστα ή ημισκιερά σημεία και θέλει δροσερό περιβάλλον. Είναι φυτό αρκετά ανθεκτικό στην παγωνιά του χειμώνα και στις χαμηλές θερμοκρασίες, ωστόσο είναι σχετικά ευαίσθητο στη ζέστη και τον καύσωνα του καλοκαιριού.

Αν και μπορεί να αναπτυχθεί στα περισσότερα είδη εδαφών, εκτός από τα ασβεστώδη εδάφη, το ίλεξ εμφανίζει πλουσιότερη βλάστηση και καρποφορία σε γόνιμα εδάφη που περιέχουν αρκετή οργανική ουσία και παράλληλα διαθέτουν καλή αποστράγγιση.

Κατάλληλη εποχή για να φυτέψουμε το ίλεξ είναι από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη. Κατά τη φύτευση, ανοίγουμε ένα αρκετά μεγάλο λάκκο, 40 εκατοστά σε διάμετρο και 30 εκατοστά σε βάθος, για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος.

Αν θέλουμε να φυτέψουμε ίλεξ για δημιουργία φυτικού φράχτη, οι κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης είναι περίπου 60-70 εκατοστά μεταξύ των φυτών.

3. Πώς φυτεύουμε το ίλεξ σε γλάστρα στο μπαλκόνι;

Για να φυτέψουμε ίλεξ σε γλάστρα στο μπαλκόνι, προτιμάμε σημεία με βορεινό ή ανατολικό προσανατολισμό.

Επιλέγουμε γλάστρα με τρύπες, διαμέτρου και ύψους τουλάχιστον 30 εκατοστών και τη γεμίζουμε με φυτόχωμα γενικής χρήσης που διαθέτει περλίτη για να απομακρύνεται καλύτερα το νερό.

4. Πόσο συχνά χρειάζεται πότισμα το ίλεξ;

Τα νεαρά φυτά ίλεξ που έχουμε πρόσφατα φυτέψει, χρειάζονται τακτικό πότισμα, περίπου 2 φορές την εβδομάδα την περίοδο της άνοιξης και 3 φορές την εβδομάδα την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού.

Μετά από 2 χρόνια, αφού μεγαλώσουν τα φυτά, το πότισμα γίνεται αραιότερο αν και πάντα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί τους καλοκαιρινούς μήνες, ειδικά όταν επικρατούν συνθήκες καύσωνα.

5. Πόσο συχνά βάζουμε λίπασμα στο ίλεξ;

Επειδή το ίλεξ αναπτύσσεται αργά, έχει μικρές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά. Συγκεκριμένα, για φυτά ίλεξ που έχουμε φυτέψει στον κήπο μας, αρκεί να βάζουμε πλήρες λίπασμα σε κόκκους, μία φορά κάθε χρόνο, μέσα στην άνοιξη.

Για φυτά που έχουμε φυτέψει σε γλάστρα, προτιμούμε υγρό λίπασμα για ανθοφόρα φυτά και το προσθέτουμε τρεις φορές το χρόνο, στις αρχές της άνοιξης, στις αρχές του καλοκαιριού και στις αρχές φθινοπώρου.

6. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν το ίλεξ;

Το ίλεξ είναι αρκετά ανθεκτικό φυτό όσον αφορά τις ασθένειες και σπάνια θα συναναντήσουμε προβλήματα.

Μπορεί, ωστόσο, να παρατηρήσουμε το έντομο της μελίγκρας στη νεαρή βλάστηση καθώς και κοκκοειδή στην κάτω μεριά του φυλλώματος.

Για την αντιμετώπιση τους, ψεκάζουμε το φύλλωμα τους με βιολογικά εντομοκτόνα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα όπως ο θερινός πολτός και τα άλατα καλίου.

7. Χρειάζεται κλάδεμα το ίλεξ;

Συνήθως το ίλεξ δε θέλει κλάδεμα λόγω της αργής ανάπτυξης του, παρά μόνο ύστερα από αρκετά χρόνια.

Σε αυτή την περίπτωση, κλαδεύουμε το φυτό την περίοδο της άνοιξης για να αφαιρέσουμε ξερούς και άρρωστους βλαστούς, κλαδιά που μπλέκονται μεταξύ τους στο εσωτερικό του φυλλώματος ή βλαστούς που ξεφεύγουν από το σχήμα του φυτού.

Αποφεύγουμε να κλαδεύουμε το ίλεξ μέσα στο φθινόπωρο ή στα τέλη του καλοκαιριού καθώς θα χάσουμε μέρος της καρποφορίας του και δεν θα είναι τόσο εντυπωσιακό την περίοδο των Χριστουγέννων.

8. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του ίλεξ;

Αν και το ίλεξ μπορεί να πολλαπλασιαστεί με σπόρο, καλύτερα να το αποφύγουμε καθώς μπορεί να χρειαστεί να περάσει διάστημα 2-3 χρόνων μέχρι να βλαστήσουν για να μας δώσουν καινούρια φυτά.

Ο πιο εύκολος τρόπος για να δημιουργήσουμε τα δικά μας φυτά ου είναι η μέθοδος πολλαπλασιασμού με μοσχεύματα ως εξής:

• Στα τέλη του καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινοπώρου, κόβουμε βλαστούς (μοσχεύματα) που δεν έχουν ανθίσει, μήκους περίπου 15 εκατοστών.
• Αφαιρούμε τα 2/3 των φύλλων από τη βάση Τοποθετούμε ορμόνη ριζοβολίας στη τομή της βάσης των μοσχευμάτων για να αναπτύξουν καλύτερο ριζικό σύστημα. .
• Φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρες φυτωρίου που έχουμε γεμίσει με τύρφη, περλίτη και άμμο σε αναλογία 2:1:1.
• Διατηρούμε τα γλαστράκια σε δροσερό περιβάλλον, ποτίζοντας μόλις στεγνώνει το χώμα, για 8-10 εβδομάδες μέχρι να αναπτύξουν ριζικό σύστημα και να μπορούμε να τα μεταφυτέψουμε σε μεγαλύτερη γλάστρα.

9. Κι ένα μυστικό για το ίλεξ

Αποφεύγουμε να πετάμε τα κλαδιά του ου στον κομποστοποιητή για να φτιάξουμε κομπόστ καθώς αργούν να αποσυντεθούν λόγω του σκληρού και δερματώδους φυλλώματός τους.