Τρύγος αμπελιού, πότε μαζεύουμε τα σταφύλια

Ο τρύγος του αμπελιού, όταν ωριμάζουν τα σταφύλια, αποτελεί τη σημαντικότερη καλλιεργητική εργασία για τους αμπελοκαλλιεργητές. Ο καθορισμός της ημερομηνίας του τρύγου για το αμπέλι είναι η κρισιμότερη απόφαση που πρέπει να πάρει ο αμπελοκαλλιεργητής, τόσο για επιτραπέζιες ποικιλίες που προορίζονται για νωπή κατανάλωση, όσο και για οινοποιήσιμες ποικιλίες που προορίζονται για παραγωγή κρασιού.

Κατά την ωρίμανση των σταφυλιών, τα σταφύλια γίνονται σταδιακά γλυκύτερα, καθώς αυξάνεται η περιεκτικότητα των σακχάρων και μειώνεται η οξύτητά τους. Επιλέγουμε λοιπόν να κάνουμε τη συγκομιδή των σταφυλιών όταν είναι αρκετά ώριμα και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα.

Ειδικά για τις οινοποιήσιμες ποικιλίες αμπελιού, αν κάνουμε τον τρύγο νωρίτερα, τα σταφύλια θα είναι άγουρα με υψηλότερη οξύτητα και δεν θα δώσουν κρασί υψηλής ποιότητας. Αντίστοιχα, αν καθυστερήσουμε τη συγκομιδή, με τα υπερώριμα σταφύλια, υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης ασθενειών και να προκύψει κρασί υποβαθμισμένης ποιότητας.

Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά ποια εποχή γίνεται ο τρύγος στην καλλιέργεια του αμπελιού και πώς καταλαβαίνουμε ότι τα σταφύλια είναι ώριμα για να τα τρυγήσουμε, προκειμένου να τα απολαύσουμε φρέσκα και ζουμερά ή να τα πάμε στο πατητήρι για να τα κάνουμε μούστο και να φτιάξουμε ένα υπέροχο κρασί.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ημερομηνία του τρύγου;

Η εποχή του τρύγου των σταφυλιών στον ελληνικό χώρο διαρκεί συνήθως από τον Ιούλιο ως τον Οκτώβριο. Αυτή την περίοδο τα σταφύλια στις λευκές ποικιλίες αποκτούν κίτρινη απόχρωση χρώμα, ενώ στις κόκκινες ποικιλίες αποκτούν μία κόκκινο-μωβ.

Η ημερομηνία του τρύγου δεν είναι ποτέ ίδια κάθε χρόνο και μεταβάλλεται από διάφορες παραμέτρους όπως την ποικιλία, τις κλιματικές συνθήκες, το έδαφος και τις καλλιεργητικές τεχνικές. Ας δούμε αναλυτικά παρακάτω τους παράγοντες που επηρεάζουν την ωρίμανση των σταφυλιών και τον καθορισμό της ώρας του μαζέματος των σταφυλιών.

• Καλλιεργούμενη ποικιλία του αμπελιού: Σε γενικές γραμμές, οι λευκές ποικιλίες αμπελιού ωριμάζουν νωρίτερα από τις κόκκινες ποικιλίες. Σε αυτόν τον κανόνα σίγουρα υπάρχουν βέβαια και εξαιρέσεις με πιο χαρακτηριστική την επιτραπέζια ποικιλία “Αττική” που ωριμάζει πρώιμα μέσα στον Ιούλιο.

• Τοποθεσία του αμπελώνα: Τα σταφύλια των αμπελιών που έχουν μεγάλη έκθεση σε ηλιοφάνεια ωριμάζουν αρκετά πιο γρήγορα σε σχέση με αυτά που βρίσκονται σε πιο σκιερές θέσεις. Επίσης, η ωρίμανση των σταφυλιών σε αμπέλια που βρίσκονται σε υψόμετρο καθυστερεί αρκετά σε σχέση με τα αμπέλια που έχουν φυτευτεί σε παραθαλάσσιες θέσεις με αποτέλεσμα ο τρύγος των σταφυλιών να γίνεται οψιμότερα.

• Χαρακτηριστικά του εδάφους του αμπελιού: Οι αμπελώνες που είναι εγκατεστημένοι σε αμμώδη εδάφη, θερμαίνονται πιο γρήγορα και τα σταφύλια των ποικιλιών ωριμάζουν ταχύτερα σε σχέση με αμπελώνες που έχουν φυτευτεί σε μέσης σύστασης ή σε αργιλώδη εδάφη και κατά συνέπεια η ώρα της συγκομιδής να γίνεται νωρίτερα.

• Κλιματικές συνθήκες της περιοχής: Οι υψηλές θερμοκρασίες ωριμάζουν γρηγορότερα τα σταφύλια και φέρνουν πιο πρώιμα την ώρα της συγκομιδής. Επίσης, οι επερχόμενες καιρικές συνθήκες μπορεί να επιταχύνουν τον χρόνο του τρύγου καθώς ένας καύσωνας μπορεί να δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα στα σταφύλια όπως και μία βροχή που μπορεί να προκαλέσει σκάσιμο σταφυλιών και ανάπτυξη ασθενειών όπως του βοτρύτη.

• Καλλιεργητικές τεχνικές όπως πότισμα και λίπανση: Το πότισμα συνήθως καθυστερεί την ωρίμανση των σταφυλιών και τη συγκομιδή ενώ στα ξηρικά αμπέλια το μάζεμα των σταφυλιών γίνεται πάντα πιο πρώιμα. Όσον αφορά τη λίπανση του αμπελιού, η προσθήκη υπερβολικής ποσότητας λιπάσματος αζώτου καθυστερεί την ωρίμανση των σταφυλιών. Αντίθετα, η προσθήκη λιπάσματος καλίου μέσω του εδάφους ή διαφυλλικού λιπάσματος επιταχύνει και βελτιώνει την ωρίμανση των σταφυλιών του αμπελιού.

Πώς καταλαβαίνουμε ότι τα σταφύλια είναι ώριμα για συγκομιδή;

Την εποχή της ωρίμανσης, οι αμπελοκαλλιεργητές παρατηρούν διάφορα χαρακτηριστικά στην ποικιλία που καλλιεργούν για να ελέγξουν πότε ωριμάζουν τα σταφύλια του αμπελιού και να καθορίσουν την κατάλληλη χρονική στιγμή για τον τρύγο. Οι κυριότεροι τρόποι για τον καθορισμό της ημερομηνίας του τρύγου είναι οι εξής:

1. Παρατηρούμε το χρώμα των σταφυλιών

Σε πρώτο στάδιο, παρατηρούμε την αλλαγή του χρώματος στις ράγες των σταφυλιών καθώς ωριμάζουν. Συγκεκριμένα, το χρώμα των κόκκινων ποικιλιών σταφυλιών αλλάζει σταδιακά από πράσινο σε κόκκινο χρώμα ενώ στις λευκές ποικιλίες σταδιακά από πράσινο σε κιτρινωπό.

2. Δοκιμάζουμε αν ξεκολλάνε εύκολα οι ράγες από το σταφύλι

Όταν ωριμάζουν τα σταφύλια και είναι έτοιμα για τρύγο, οι ράγες του σταφυλιού ξεκολλάνε πολύ εύκολα από το τσαμπί. Επίσης, οι μίσχοι του σταφυλιού αλλάζουν χρώμα και από πράσινοι μετατρέπονται σε καφέ όταν τα σταφύλια είναι έτοιμα για συγκομιδή.

3. Ελέγχουμε την υφή και το χρώμα των σπόρων των σταφυλιών

Όταν τα σταφύλια ωριμάσουν, οι σπόροι γίνονται πιο μαλακοί και μπορούμε να τους μασήσουμε πολύ εύκολα. Επίσης, το χρώμα των σπόρων των σταφυλιών αλλάζει όταν είναι έτοιμα για συγκομιδή και παίρνει χρώμα καφέ στις κόκκινες ποικιλίες σταφυλιών και χρυσοκίτρινο χρώμα στις λευκές ποικιλίες.

4. Δοκιμάζουμε τη γεύση και το άρωμα των σταφυλιών

Ένας από τους βασικότερους τρόπους για να καταλάβουμε αν έχουν ωριμάσει τα σταφύλια είναι να τα δοκιμάσουμε. Αν τα σταφύλια έχουν γλυκιά γεύση χωρίς να πικρίζουν ή να έχουν όξινη γεύση, τότε είναι έτοιμα τια συγκομιδή. Βέβαια, πέραν της γλυκύτητας του σταφυλιού, αρκετοί αμπελοκαλλιεργητές οινοποιήσιμων ποικιλιών ελέγχουν επιμελώς και τα αρώματα της κάθε ποικιλίας σταφυλιών που τους αποκαλύπτει η γευστική δοκιμασία.

5. Μετράμε την περιεκτικότητα των σταφυλιών σε σάκχαρα

Για να διαπιστώσουμε τον βαθμό ωρίμανσης των σταφυλιών και να αποφασίσουμε για την ώρα του τρύγου, η πιο αντικειμενική μέθοδος είναι η συνεχή μέτρηση της περιεκτικότητας σε σάκχαρα χρησιμοποιώντας κατάλληλες συσκευές και όργανα. Όταν η περιεκτικότητα του σταφυλιού σε σάκχαρα φτάσει τα επιθυμητά επίπεδα για την ποικιλία που καλλιεργούμε, τότε είναι η κατάλληλη ώρα για να ξεκινήσουμε τη συγκομιδή του αμπελιού.

Κι ένα τελευταίο μυστικό για τον τρύγο του αμπελιού

Αρκετοί αμπελοκαλλιεργητές οινοποιήσιμων ποικιλιών επιταχύνουν ή καθυστερούν σκόπιμα τη συγκομιδή των σταφυλιών για να επιτύχουν συγκεκριμένη οξύτητα και αρώματα, κάτι που θα τους βοηθήσει για να δημιουργήσουν ένα κρασί εξαιρετικής γεύσης και ποιότητας.