Κουρκουμάς, το εντυπωσιακό φυτό που μας δίνει ένα υπέροχο μπαχαρικό

Ο κουρκουμάς είναι ένα δημοφιλές μπαχαρικό που χρησιμοποιείται ευρύτατα στην ασιατική κουζίνα και είναι διάσημος για τη μοναδική γεύση του και τα πολλαπλά οφέλη που έχει για την υγεία μας.

Γνωστός και ως κιτρινόριζα ή τουρμερίκ (turmeric), ο κουρκουμάς δίνει χρώμα και χαρακτηριστική αρωματική γεύση σε σάλτσες, σε μουστάρδες, σε βούτυρα και σε τυριά.

Το μπαχαρικό του κουρκουμά που χρησιμοποιούμε προέρχεται από ένα τροπικό βολβώδες φυτό που ονομάζεται κουρκούμη και κατάγεται από την νοτιανατολική Ασία. Το διάσημο μπαχαρικό, φτιάχνεται από την αποξήρανση και το τρίψιμο των κίτρινο-πορτοκαλί ριζωμάτων του φυτού που αναπτύσσονται μέσα στο χώμα.

Το φυτό του κουρκουμά ανήκει στην ίδια οικογένεια με ένα ακόμη αγαπημένο μπαχαρικό, το τζίντζερ. διαθέτει εξωτική όψη με χαρακτηριστικά στενόμακρα φύλλα που φτάνουν σε ύψος το ένα μέτρο και πανέμορφα ροζ μωβ λουλούδια μοναδικής καλλωπιστικής αξίας.

Η πικάντικη και πικρή γεύση του κουρκουμά οφείλεται σε αιθέρια έλαια που περιέχει και σε ένα συστατικό την κουρκουμίνη που διαθέτει αντιοξειδωτικές ιδιότητες, ευεργετικές για την υγεία. Παραδοσιακά, στις περιοχές καταγωγής του, o κουρκουμάς χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση διάφορων ασθενειών καθώς επίσης για την βαφή νημάτων και υφασμάτων.

Το φυτό του κουρκουμά αποτελεί μία ιδίαιτερη επιλογή για να διακοσμήσουμε το μπαλκόνι και την αυλή μας με τα πανέμορφα λουλούδια του. Επιπλέον, οι λάτρεις του κουρκουμά γνωρίζουν ότι έχει ακόμα εντονότερη γεύση και πιο πλούσιο άρωμα όταν καταναλώνεται φρέσκος. Ας δούμε, λοιπόν, αναλυτικά πώς μπορούμε να φυτέψουμε κουρκουμά στον κήπο ή στο μπαλκόνι μας για να απολαμβάνουμε υπέροχη ανθοφορία και μοναδική γεύση από τον κήπο στην κουζίνα μας.

1. Τι συνθήκες χρειάζεται η καλλιέργεια του κουρκουμά για να αναπτυχθεί;

Ο κουρκουμάς είναι ένα τροπικό φυτό που αγαπάει τη ζέστη και την υγρασία. Αναπτύσσεται καλύτερα σε γόνιμο αφράτο έδαφος που δε συγκρατεί πολύ νερό.

Ιδανικές θερμοκρασίες για την ανάπτυξη του κουρκουμά είναι μεταξύ 20-35°C. Σε πιο ψυχρές περιοχές μπορούμε να τον διατηρήσουμε μέσα στο σπίτι ως φυτό εσωτερικού χώρου.

2. Ποια εποχή και με ποιο τρόπο φυτεύουμε τον κουρκουμά;

O κουρκουμάς φυτεύεται στις αρχές της άνοιξης αφού περάσουν οι παγωνιές του χειμώνα και η συγκομιδή του γίνεται στα τέλη του φθινοπώρου μετά από περίπου 7-8 μήνες.

Σε φυτώρια θα συναντήσουμε ανθισμένα φυτά κουρκουμά αλλά πωλούνται κυρίως για καλλωπιστική χρήση και έχουν σχετικά υψηλή τιμή. Ο πιο εύκολος τρόπος για να δημιουργήσουμε φυτά κουρκουμά είναι με διαίρεση των ριζωμάτων. Άλλωστε ο κουρκουμάς ανήκει φυτά που καλλιεργούνται με κομμάτια που περισσεύουν από την κουζίνα.

Προμηθευόμαστε μεγάλα ριζώματα από το μανάβικο της γειτονιάς μας ή από κάποιο βιολογικό κατάστημα που να διαθέτουν αρκετές προεξoχές (οφθαλμούς) από τα οποία θα βλαστήσουν τα φυτά του κουρκουμά. Κόβουμε τον κουρκουμά σε κομμάτια μεγέθους περίπου 5 εκατοστών, έτσι ώστε κάθε κομμάτι να περιέχει 2 ή 3 οφθαλμούς.

Αφήνουμε τα κομμάτια του κουρκουμά σε ζεστό και ξηρό μέρος για να ξεραθούν οι τομές τους πριν τα φυτέψουμε στο χώμα σε βάθος 4-5 εκατοστών και σε απόστασεις φύτευσης περίπου 50 εκατοστών μεταξύ τους.

3. Πώς φυτεύουμε τον κουρκουμά σε γλάστρα;

Aρχικά, επιλέγουμε μικρές γλάστρες φυτωρίου διαμέτρου 10-15 εκατοστών για να φυτέψουμε τα κομμάτια του κουρκουμά. Χρησιμοποιούμε ελαφρύ φυτόχωμα για να γεμίσουμε τα γλαστράκια φυτωρίου ή φτιάχνουμε το δικό μας μίγμα ανακατεύοντας τύρφη και περλίτη σε αναλογία 2:1.

Αφού φυτρώσουν και βλαστήσουν τα κομμάτια του κουρκουμά, μετά από 4-5 εβδομάδες, κάνουμε μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα διαμέτρου περίπου 40 εκατοστών που να διαθέτει τρύπες για να απομακρύνεται το νερό που περισσεύει με το πότισμα. Και σε αυτή την περίπτωση, επιλέγουμε ελαφρύ και γόνιμο υπόστρωμα που να εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση.

Ο κουρκουμάς χρειάζεται ημισκιερές προφυλαγμένες θέσεις για να αναπτυχθεί σε εξωτερικό χώρο και για αυτό επιλέγουμε σημεία με δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό στο μπαλκόνι μας. Αν τον διατηρούμε μέσα στο σπίτι επιλέγουμε φωτεινό σημείο που δεν το χτυπούν οι απευθείας ακτίνες του ήλιου.

4. Πόσο συχνά θέλει πότισμα ο κουρκουμάς;

Λόγω της τροπικής καταγωγής του, ο κουρκουμάς χρειάζεται υγροθερμικές συνθήκες για να ευδοκιμήσει. Ποτίζουμε τακτικά ποτίσματα κάθε 2-3 μέρες την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου και κάθε 1-2 μέρες την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού.

Σε συνθήκες καύσωνα και ξηρής ατμόσφαιρας, καλό είναι να διαβρέχουμε τα φύλλα του κουρκουμά για να αυξάνουμε την σχετική υγρασία και να μην παρουσιαστούν ξηράνσεις στο φύλλωμα του.

Πάντως, χρειάζεται προσοχή κατά το πότισμα, καθώς η υπερβολική υγρασία μπορεί να προκαλέσει σάπισμα στη ρίζα του φυτού και χαρακτηριστικές σκούρες κηλίδες στα φύλλα.

5. Τι άλλη φροντίδα χρειάζεται η καλλιέργεια του κουρκουμά;

Ο κουρκουμάς χρειάζεται θρεπτικά στοιχεία και λίπασμα για να μας δώσει καλή παραγωγή. Από τα μέσα της άνοιξης μέχρι τις αρχές του φθινοπώρου, προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα, δηλαδή πλούσιο σε άζωτο, φώσφορο και κάλιο για να ενισχύσουμε την ανάπτυξη και την ανθοφορία του.

Η καλλιέργεια του κουρκουμά δεν παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα από προσβολές από έντομα και ασθένειες, μόνο ο τετράνυχος μπορεί να κάνει ζημιά στο φύλλωμα του. Σε αυτή την περίπτωση, ψεκάζουμε με βιολογικό σκεύασμα αλάτων καλίου ή με οικολογικό διάλυμα πράσινου σαπουνιού ανακατεύοντας 1 κουταλιά της σούπας σε 1 λίτρο νερό.

Ο κουρκουμάς δεν χρειάζεται κλάδεμα κατά την καλλιέργεια του. Η μόνη φροντίδα που χρειάζεται είναι να αφαιρέσουμε τα κιτρινισμένα και ξεραμένα φύλλα για να τονώσουμε την ανάπτυξη του και να εξασφαλίσουμε καλύτερες συνθήκες αερισμού.

6. Πότε συγκομίζουμε τον κουρκουμά και πως τον συντηρούμε;

Η συγκομιδή του κουρκουμά γίνεται στα τέλη φθινοπώρου όταν αρχίζουν να κιτρινίζουν τα φύλλα του και να ξεραίνονται. Αφαιρούμε προσεκτικά τα ριζώματα με τα χέρια μας προσέχοντας μην σπάσουν και κόβουμε τους βλαστούς, τα καθαρίζουμε και τα αποθηκεύουμε σε ξηρό σκοτεινό χώρο.

Τα φρέσκα ριζώματα του κουρκουμά μπορούν να συντηρηθούν για 1-2 εβδομάδες στο ψυγείο ή μπορούν να κοπούν κομμάτια και να διατηρηθούν στην κατάψυξη για διάστημα 6 μηνών.

Εναλλακτικά, μπορούμε να αποξηράνουμε τα ριζώματα του κουρκουμά σε φωτεινό αεριζόμενο σημείο, στη συνέχεια να τα τρίψουμε και να τα αποθηκεύσουμε σε μορφή σκόνης για να τον χρησιμοποιήσουμε απευθείας στα φαγητά μας.

7. Κι ένα μυστικό για τον κουρκουμά

Ορισμένα χαρτιά που χρησιμοποιούνται σε εργαστήρια χημείας για δείκτες οξύτητας είναι εμποτισμένα σε κουρκουμά. Τα συγκεκριμένα χαρτιά παραμένουν κίτρινα όταν τοποθετούνται σε όξινα διαλύματα και γίνονται κόκκινο-πορτοκαλί σε αλκαλικά διαλύματα.